CZY DZIECKO MOŻE BYĆ ŚWIADKIEM W SPRAWIE ROZWODOWEJ ?

W myśl przepisów prawa polskiego dominuje zasada, że uczestnikami postępowania cywilnego są osoby pełnoletnie. Jednakże są tego typu sprawy, w których udział małoletnich jest zasadny, np. w sprawach rozwodowych. Wymaga to natomiast zastosowania odmiennych zasad. Zapraszamy do przeczytania całości artykułu.

Na wstępie należy wskazać, że uczestnictwo dzieci w sprawie rozwodowej nie zawsze jest konieczne. Jeśli małżonkowie potrafią dojść do porozumienia, to nie ma potrzeby osobistego uczestnictwa dzieci w postępowaniu. Inaczej ma się sytuacja, gdy dzieci są pełnoletnie – wówczas mogą być oni świadkami w sprawie, ale wtedy są traktowani już jako pełnoletni uczestnicy postępowania i zastosowanie mają zasady ogólne. 

W myśl art. 430 k.p.c. przesłuchiwanie małoletniego w charakterze świadka stanowi bezwzględny zakaz dowodowy (tzn. nie można przeprowadzić dowodu w danych warunkach i zakazu tego nie można obalić). Przepis bowiem wyraźnie stanowi, że: „małoletni, którzy nie ukończyli lat trzynastu, a zstępni stron, którzy nie ukończyli lat siedemnastu, nie mogą być przesłuchiwani w charakterze świadków.” Przy czym należy wskazać, że za zstępnych uznaje się: dziecko, wnuka, prawnuka itd.

W związku z tym, nawet jeśli małżonkowie zgodnie wnioskują o powołanie małoletniego na światka w sprawie, to sąd nigdy nie uwzględni takiego wniosku. Ważniejsze jest bowiem dobro dziecko aniżeli interes stron czy szybkość postępowania.

Jednakże kodeks postępowania cywilnego w art. 216[1] § 1 przewiduje instytucję wysłuchania małoletniego. Zgodnie z jego treścią: „Sąd w sprawach dotyczących osoby małoletniego dziecka wysłucha je, jeżeli jego rozwój umysłowy, stan zdrowia i stopień dojrzałości na to pozwala.” Wysłuchanie takie odbywa się poza salą posiedzeń sądowych, a sąd uwzględnia zdanie i rozsądne życzenia dziecka. Osoba małoletnia wysłuchiwana jest w specjalnym pokoju, w którym zapewniona jest dyskrecja rozmowy oraz poczucie komfortu. Przesłuchanie takie ma formę rozmowy i często jest przeprowadzane w obecności psychologa lub innego specjalisty. Ważne jest to, że nie można dziecku sugerować żadnych odpowiedzi, musi ono czuć się swobodnie i ma nawet możliwość zadawania pytań względem sądu. Należy podkreślić, że sąd nie jest związany informacjami uzyskanymi od małoletniego, ale może on uwzględnić jego zdanie i rozsądne życzenia w toku sprawy.

Jeśli osoba małoletnia ukończy 17. rok życia może być świadkiem w sprawie rozwodowej, ale przysługuje mu prawo do odmowy składania zeznań, wówczas są względem niego stosowane już wszystkie zasady jak względem pełnoletniego świadka.