NADZÓR NAD SPRAWOWANIEM OPIEKI NAD MAŁOLETNIMI

Co do zasady opieka nad dzieckiem sprawowana jest głównie przez rodziców. Jednakże od tej reguły są wyjątki i zdarza się, że rodzice są nieznani lub została im odebrana władza rodzicielska, wówczas opieka nad małoletnich ustanawiana jest przez Sąd. Warto wiedzieć, jak wygląda nadzór nad sprawowaniem opieki nad małoletnimi. Zachęcamy do zapoznania się z całością artykułu.

Na wstępie warto wskazać, w jakich przypadkach ustanawia się opiekę dla małoletniego, a mianowicie, gdy:

• żadnemu z rodziców nie przysługuje władza rodzicielska,
• rodzice są nieznani.

Powyższe okoliczności muszą dotyczyć obojga rodziców, nawet jeśli są one odmienne.

Rodzicom nie przysługuje władza rodzicielska, jeśli:

• rodzice nie żyją,
• rodzice nie mają pełnej zdolności do czynności prawnych wskutek nieosiągnięcia pełnoletności lub też wskutek ubezwłasnowolnienia,
• rodzice zostali pozbawieni władzy rodzicielskiej,  
• została zawieszona władza rodzicielska,  
• orzeczono w stosunku do rodziców środek karny przewidziany w art. 51 Kodeksu karnego, tzn. pozbawienie praw rodzicielskich i opiekuńczych, które orzeka sąd rodzinny w razie popełnienia przestępstwa na szkodę małoletniego lub we współdziałaniu z nim,  
• matce władza rodzicielska nie przysługuje, zaś w wyroku ustalającym ojcostwo sąd nie przyznał ojcu władzy.

Opiekun, który został ustanowiony dla małoletniego ma obowiązek wypełniać swe zadanie z  należytą starannością. Opiekun bowiem sprawuje piecze nie tylko nad małoletnią osobą, ale także nad majątkiem małoletniego. W związku z tym opieka taka podlega nadzorowi sądu opiekuńczego. Reguluje to Kodeks rodzinny i opiekuńczy w art. 165 §1, gdzie wskazane zostało, że „Sąd opiekuńczy wykonywa nadzór nad sprawowaniem opieki, zaznajamiając się bieżąco z działalnością opiekuna oraz udzielając mu wskazówek i poleceń”.

Sąd sprawuje nadzór wykorzystując różnego rodzaju środki prawne, są to m. in.:

• obowiązek zaznajamiania się na bieżąco z działalnością opiekuna i udzielania mu wskazówek i poleceń,
• obowiązek wydawania opiekunowi zarządzeń korygujących sposób sprawowania przez niego opieki,
• obowiązek przyjmowania okresowych sprawozdań opiekuna, ich badanie, analiza i zatwierdzanie rachunków z zarządu majątkiem podopiecznego,
• żądanie od opiekuna wyjaśnień we wszelkich sprawach z zakresu opieki, a także przedstawiania sądowi niezbędnych dokumentów umożliwiających dokonywanie oceny sprawowania opieki,  
• nakazanie osobistego stawiennictwa osoby pozostającej pod władzą rodzicielską lub opieką, jak również zarządzenie przymusowego sprowadzenia takiej osoby.

Opiekun ma obowiązek wyjaśniania Sądowi wszelkich spraw należących do zakresu opieki i tym samym przedstawiania dokumentów dotyczących jej sprawowania. Co więcej, opiekun taki ma obowiązek nie rzadziej niż raz w roku składać sprawozdanie na temat osoby, nad którą nadzór sprawuje oraz rachunków z zarządu jej majątkiem. Sąd może zwolnić z przedstawiania rozliczenia z rachunków pod warunkiem, że nie przekraczają one prawdopodobnych kosztów utrzymania. Sąd powinien także systematycznie wysłuchiwać osoby, które są poddane opiece.